HONGAARSE PUNT OF VISGRAAT: WAAR ZIT HET VERSCHIL?

De architectuur neemt dezer tijden een wondere wending. Er doet zich met name een intense verzoening voor tussen stijlen die tot voor kort schier onverzoenbaar leken. De meest klassieke legpatronen uit de geschiedenis van de parketkunst vleien zich neer in strakke, modernistische interieurs en zie... het resultaat is van een superbe klasse. Het minimalisme doorbroken... of misschien ook niet? Minimalisme krijgt een ander gelaat, een warmer aanschijn dan voordien en dat zonder zijn rechtlijnigheid prijs te geven. Meesterlijk bedacht van diegene die het eerst op het idee kwam...

Vloeren voor de rijken

Plankenvloeren en strokenparket vinden we ook in de loop van de geschiedenis bij een uitgebreid en gevarieerd publiek. Het waren houten vloeren die zowel bij de gegoede burgerij, kloosters of herenhuizen als in gewone werkmanswoningen te vinden waren. Speciale legpatronen waren ook vroeger eerder voorbehouden aan diegenen die het zich konden permitteren en... dat is nog steeds zo. Uit de aard van de legpatronen zelf en de techniek volgens dewelke zij geplaatst worden, is het duidelijk dat het leggen van zulke speciale patronen veel meer tijd vergt dan een gewone plankenvloer of strokenparket. De twee meest voorkomende klassieke legpatronen zijn ongetwijfeld de 'Hongaarse Punt' en het 'visgraatmotief'. Andere motieven: steensverband, Engels verband, mozaïek...

Foto : Visgraat: 'Solidfloor new Classics Louvre'

Visgraatparket

Visgraat parket is wat de naam zegt: parket gelegd volgens een patroon dat lijkt op dat van visgraten. De stroken van een visgraatparket zijn rechthoekig van vorm en dat is ook meteen het belangrijkste verschil met de Hongaarse punt (zie verder). Een visgraatparket komt het mooiste tot zijn recht als hij rondom omlijnd wordt met een bies en met sluitfriezen (een band van stroken die haaks op de richting van het parket geplaatst worden). Vaak wordt voor de bies gebruik gemaakt van een (donkere) tropische of exotische houtsoort. Meestal zijn visgraatstroken 9 mm dik. Voor de afmetingen van de stroken bestaan geen standaardmaten. Anders gezegd: een visgraatparket kan je theoretisch plaatsen met alle denkbare strookafmetingen. Toch is er één duidelijke regel: om grote stroken te gebruiken heeft men een grote ruimte nodig. Anders verliest het legpatroon totaal zijn effect. Een veel gevraagd formaat zijn de stroken van 7 cm op 40 cm, wat in vroegere tijden als 'groot' zou bestempeld geweest zijn aangezien visgraat ooit gelegd werd met stroken van 22 mm op 16 cm. Om de visgraat breder te laten lijken, legde men soms twee strookjes naast elkaar (dubbele visgraat).

Foto : Hongaarse punt: 'Solidfloor new Classics Balmoral'

Hongaarse punt

Zin in een stukje lekker ouderwetse meetkunde of geometrie? Om het verschil tussen het visgraatmotief en Hongaarse punt te begrijpen, zal het wel even moeten. Op het eerste gezicht lijkt er maar weinig verschil te zijn tussen beide legpatronen. Waar echter bij een visgraatparket (zoals gezegd) de vloerdelen de vorm van een rechthoek hebben, zijn deze van een Hongaarse punt in de vorm van een parallellogram. De koppen van de lamellen worden gezaagd onder een hoek van 45 of 60 °. Na de plaatsing, met de koppen aaneengesloten, vormen twee lamellen samen een hoek van 90 ° (wanneer verzaagd op 45 °) of een minder scherpe hoek van 120° (wanneer verzaagd op 60°). Tussen de rijen wordt soms een tussenliggende fries geplaatst. Het geheel van onder hoek gezaagde lamellen en de afwisseling met tussenliggende friezen geeft de vloer een 'symmetrisch' uitzicht. Dat symmetrisch decor met evenwijdige banden of rijen parketstroken doet, bij wijzigende lichtinvallen, het effect ontstaan van twee onderscheiden kleuren. Door de strakheid van de tekening van de Hongaarse Punt, kan men deze parketsoort plaatsen in zowel een modern als een klassiek interieur. De benaming 'Parquet en Pointe d' Hongrie' komt voor het eerst voor in de 17 de eeuw tijdens de periode van Lodewijk XIV in Frankrijk. Deze parketvorm werd regelmatig gebruikt voor de verfraaiing van belangrijke plaatsen in kastelen. In die periode wist het legpatroon opvallend goed stand te houden en overleefde het moeiteloos de Lodewijk XIV, XV en XVI- stijlen.

Foto : Visgraat: 'Solidfloor new Classics Louvre'

Wisselend succes

Parket komt in het bereik van de 'gewone' mensen van zodra de industriële revolutie zijn intrede doet. Nieuwe machines laten een veel grotere productie van parket toe en zetten meteen een democratiseringsbeweging in gang. Hongaarse Punt en visgraat zijn nooit weggeweest. In de 20ste eeuw echter, na WO I, kent de productie van parket algemeen een enorme bloei. De verbeterde technische uitrustingen en niet in het minst de eerste vierzijdige schaafmachines dragen bij tot een veel hogere productiecapaciteit. Daardoor konden de fabrikanten inspelen op de toenemende vraag naar parket voor particuliere woningen en appartementen. De Parijse Bourgeoisie speelde vanaf nu een belangrijke rol in de verspreiding van Hongaarse Punt. De parketvloer in Hongaarse Punt was op dat moment zo razend populair dat hij ook wel eens 'le parquet Haussmannien' werd genoemd, een logische verwijzing naar de Boulevard Haussmann waar, in een nooit eerder gezien tempo, de meest luxueuze appartementen werden gebouwd. De afgelopen 30 jaar zijn de beide legpatronen een tijdje in onmin gevallen: ze werden gepercipieerd als oudbollig en volstrekt uit de mode. Vandaag doen ze echter opnieuw hun intrede in de meest onverwachte interieurcombinaties.

Waarop letten?

Wie zich laat verleiden tot het plaatsen van één van deze majestueuze legpatronen kan best wel wat tips gebruiken. Eén advies kunnen we vóór alle andere zonder veel omhaal meegeven: doe voor deze parketsoorten uitsluitend beroep op een échte vakman, eentje die de stiel en dus ook de klassieke legpatronen en –systemen terdege onder de knie heeft. Vraag referenties van de man of van het bedrijf en ga naar een aantal realisaties kijken. Dit is van kapitaal belang want niet goed uitgevoerd zijn deze legpatronen kommer en kwel. Belangrijk is nog dat de technische kant van de zaak zowel invloed heeft op de duurzaamheid als op het esthetische aspect. Daarom nog enkele snelle raadgevingen...

... m.b.t. de plaatsingstechniek

Beide legpatronen worden meestal geplaatst volgens de tapis-methode (zie verder). De vloerdeeltjes beschikken dus in principe niet over tand en voeg. Nochtans bestaat ook visgraatparket (14 mm) met tand en groef. Het bijzondere aan deze vloeren is wel dat je twee soorten stroken nodig hebt: 'een linkse en een rechtse', zegt men in het vakjargon. Als bij het ene been van de visgraat de groef links en de tand rechts boven staat moet dat bij de andere strook net andersom zijn: je werkt immers in spiegelbeeld. De massieve houten strookjes zonder tand en groef worden gelijmd en genageld op een ondervloer die op zijn beurt gelijmd is op de chape. In de regel wordt voor de ondervloer de uitdrukkelijke voorkeur gegeven aan een eiken mozaïek ondervloer. Nochtans wordt steeds vaker gebruik gemaakt van spaanplaat of OSB-platen en dat hoofdzakelijk om de kostprijs van de vloer te drukken. Een goede raad: beknibbel bij deze legpatronen niet op de kwaliteit van de ondervloer. Het leidt niet de minste twijfel dat een eiken mozaïek ondervloer de meest stabiele vloer oplevert. Gezien de kostprijs van een visgraat parket of van een Hongaarse punt, is het ook aangewezen om de beste ondervloer te kiezen.

... m.b.t. de 'dimensies'

De afmetingen van de gebruikte stroken hebben rechtstreeks effect op de uiteindelijke uitstraling van de vloer. Laat je hierover goed adviseren want de ene visgraat is de andere niet en hetzelfde geldt voor een Hongaarse punt. Zoals gezegd bepaalt de grootte van de ruimte hoe groot de vloerdelen bij een visgraatparket mogen zijn. Het grootste formaat dat wij op dit moment konden vinden is 18 cm breed en 90 cm lang. Dat zijn uiteraard erg grote formaten om in een legpatroon te verwerken. Er wordt algemeen aangenomen dat zulke formaten maar bruikbaar zijn in ruimtes vanaf minstens 100 m². Voor Hongaarse punt bestaat er een methode om het formaat van de vloerdelen zo te bepalen dat de hele kamer 'gevuld' wordt. Dat vraagt een nauwkeurige berekening.

Hongaarse punt kiezen

Bij Hongaarse punt is het dus mogelijk om de afmetingen van de vloerdelen aan te passen aan de totale oppervlakte zodat op het einde de vloer 'perfect past'. De afmetingen van de individuele lamellen zijn immers niet gedefinieerd. Het is dus perfect mogelijk om voor de stroken een maatvoering te kiezen, die er gewoon voor zorgt dat de vloer 'uitkomt'. De keuze van lengtes en breedtes van de stroken heeft ook weer een invloed op het 'karakter' van de vloer. Korte en smallere stroken zullen een 'snellere' en 'meer zakelijke' vloer geven terwijl bredere delen een meer 'landelijke' sfeer kunnen oproepen.

De baanbreedte

Het staat de plaatser vrij om de baanbreedte van de stroken zelf te kiezen. Het is dus perfect mogelijk om de baanbreedte te bepalen in functie van de totale breedte van de ruimte waar de vloer geplaatst wordt en in functie van de gewenste lengte van de parketstroken.

De keuze van de hoek

De keuze van de hoek waaronder de lamellen verzaagd worden zal voor een groot deel het uiteindelijke uitzicht van de Hongaarse Punt-vloer bepalen. Die keuze moet uiteindelijk door de bouwheer gemaakt worden. De regel waarop men zich kan baseren is eenvoudig: een scherp gelijnde vloer met lamellen op 45° zal wat drukker en jachtiger overkomen terwijl de minder scherpe, vlakkere of bredere hoek van 60° de vloer een rustiger en wijdser uitzicht zal geven.

De langszijden

De manier waarop de langszijden afgewerkt worden zal de uitstraling van de vloer mee beïnvloeden. De langszijden kunnen vlak zijn of licht afgeschuind onder 30° wat een minder strak en meer rustieke sfeer creëert. Ook een kleine uitsparing aan 1 zijde kan het aanzicht veranderen.